Tłuszcz a zdrowie cz.1

Tłuszcz, a właściwie ludzka tkanka tłuszczowa w odpowiednich proporcjach i prawidłowym rozparcelowaniu może stanowić satysfakcjonujący bodziec dla zmysłów, jakimi są wzrok i dotyk. Ale czy to jedyna funkcja, jaką
może pełnić? Wiemy przecież, że stanowi swoisty magazyn energii. Niemal każdy nadmiar spożytych kalorii zostaje zmagazynowany i przekształcony w tłuszcz. Nauczyli nas w szkole, że struktura tkanki tłuszczowej świetnie sobie radzi, jako bariera termoizolacyjna, a nawet w wytwarzaniu ciepła. W zależności od jej lokalizacji może również pełnić funkcje amortyzujące, buforowe bądź strukturalne, ale również czynności metaboliczne i hormonalne. Mniej więcej na tym poziomie oscyluje zakres wiadomości ogólnych dotyczący tłuszczu. Jeśli wstęp koresponduje z Twoim zakresem wiedzy, a może wiesz dużo więcej i chciałbyś sprawdzić stan swojej wiedzy, to zapraszam Cię do lektury.

Do niedawna wiedzieliśmy, że organizmy żywe, głównie ssaki stałocieplne posiadają dwa rodzaje tkanki tłuszczowej: biała tkanka tłuszczowa (WAT) oraz brunatna tkanka tłuszczowa (BAT), z czego ta druga miałaby zanikać u ludzi zaraz po okresie niemowlęcym. Ale to są informacje nieaktualne. W świetle współczesnych doniesień naukowych wiemy, że istnieją co najmniej 4 rodzaje tkanki tłuszczowej, a gdyby zgłębić ich pochodzenie i funkcję to liczba ta zwielokrotniłaby się. Zanim jednak wymienimy wszystkie rodzaje tkanki tłuszczowej wyjaśnimy, jak są zbudowane i jakie pełnią funkcje te dwie pierwsze.

Biała tkanka tłuszczowa, określana też jest terminem żółtą, a przez laików nazywana jest tą złą. Jej podstawową funkcją jest przede wszystkim kumulowanie energii w postaci kropli tłuszczu (triglicerydów). Lipidy te
wypełniają wnętrze komórki adipocytowej spychając jej organella na peryferia, które tworzą tym samym jej pierścień, przez co jej większa część powierzchni to właśnie kropla tłuszczu. Komórka ta charakteryzuje się również specjalnymi zdolnościami adaptacyjnymi pozwalającymi zwiększać jej średnicę prawie 20 krotnie, co pozwala w pełni realizować jej zadanie magazynujące. W okresach zwiększonego wydatku energetycznego WAT wykorzystuje zmagazynowane, wysoko energetyczne tłuszcze proste i przekształca je w energię. Przestrzeń międzykomórkowa wypełniona jest substancją podstawną zawierającą liczne komórki: leukocyty, makrofagi, mastocyty, fibroblasty, limfocyty, preadipocyty i komórki zrębu naczyń. Tkanka tłuszczowa biała jest zaopatrywana w krew przez gęstą siatkę małych i włosowatych naczyń krwionośnych. Unerwienie
tkanki tłuszczowej stanowią włókna adrenergiczne, które przebiegają wzdłuż naczyń krwionośnych. Rozgałęzione zakończenia włókien nerwowych oplatają poszczególne komórki tłuszczowe i kończą się w ich błonie komórkowej.

Głównym budulcem tkanki tłuszczowej jest tłuszcz, który stanowi około 60-85% całej jej masy. W ponad 90% to triglicerydy (TAG) czyli energia w zespolonej postaci, natomiast pozostałe to kwasy tłuszczowe (FA),
diglicerydy, monoglicerydy, cholesterol i fosfolipidy. Pozostałe składniki to woda (5 – 30%) i białka (2-3%).

To gdzie i jak tkanka tłuszczowa biała jest rozlokowana w naszym ciele możemy łatwo dostrzec. U mężczyzn gromadzi się głównie w obrębie jamy brzusznej, a u kobiet w obrębie bioder i ud. Znajduje się również wokół naczyń krwionośnych, „obrasta” narządy wewnętrzne i nie jest to stan patologiczny jak głoszą Internetowi specjaliści, ponieważ WAT pełni także funkcję amortyzującą – głównie wokół nerek i w oczodołach pochłaniając wstrząsy, ale i nie tylko tam. Stanowi ona 20-25% części ciała kobiet i 15-20% mężczyzn, w większych proporcjach określa się taki stan mianem nadwagi, a następnie otyłości.

Tutaj się zatrzymamy, a wszystkie funkcje, jakie pełni WAT przedstawię w kolejnej części wpisu o tkance tłuszczowej. Być może uda mi się wstępnie opisać BAT, czyli brunatną tkankę tłuszczową. Mam nadzieję, że jak dotąd udało mi się postawić tę tkankę w nieco odświeżonym świetle i wzbudzić Waszą ciekowość. Jeśli tekst ten pozostawił niedosyt, z miłą chęcią go zaspokoję w kolejnej części tego artykułu.

mgr Wojciech Kwiatkowski

Bibliografia:

Ilustracja 1 - [online], [dostęp 17 lutego 2019], dostępny w Internecie: https://www.livescience.com/62218-whats-in-a-fat-cell.html
Ilustracja 2 - [online], [dostęp 17 lutego 2019], dostępny w Internecie: http://www.medonet.pl/zdrowie,10-faktow-o-tkancetluszczowej,galeria,1724230,5.html#gallery_5
Murawska-Ciałowicz E. Tkanka tłuszczowa – charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów, w: Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 466-484
Marszałej A., Rychlik U., Palka M., Dąbrowska M., Tłuszcz biały, brunatny i beżowy: rola w otyłości., w: Diagn Lab 2016; 52(2): 149-152
Malinowski M., Deja A. M., Gołba K. S., i inni, Wpływ okołonaczyniowej tkanki tłuszczowej na funkcję naczyń., w: Kardiologia Polska 2008; 66: 10 (supl. 3)
Niedźwiedzka-Rystwej P., Trzeciak-Ryczek A., Deptuła W., Tkanka tłuszczowa i jej rola w odporności – nowe dane, w Alegria Astma Immunologia, 2012, 17 (1): 16-21